Mantarları incelediğinizde kökleri ve sapları olmayan, minik bir bitki olduğunu gözlemlersiniz. Nemli ve ılık olan her yerde yaşayabilen mantarlar, mutfaklarda da kendine yer bulmuştur. Etli yemeklerde ve sotelerde hatta makarna ve çorbalarda da yer alarak, nefis lezzetlere ortak olabilirler. Tabi sağlıklı ve temiz mantarlar bu güzel lezzetlerde yer alırlar.

Mantar tüketimi konusunda ise çok dikkatli olmak gereklidir. Zehirlenmelere neden olan bir etken de mantarlardır. Hazırladığımız yazı ile mantar zehirlenmeleri hakkında sizleri bilgilendirip zehirlenme anında neler yapacağınızı önereceğiz. Aman dikkat diyelim, her mantara değil, güvendiğiniz yerlerden alınan mantarlara mutfağınızda yer açmayı unutmayın.

Mantar Zehirlenmesi Nedir?

Mantarlar, besin değeri yüksek ve faydalı bir bitki türüdür. İçinde zehirli maddeler bulunan mantarlar tüketildiğinde vücutta meydana gelen ani reaksiyonlar, mantar zehirlenmesi olarak ifade edilir. Mantar zehirlenmesi, ciddi ve çeşitli klinik sonuçlar doğurur.

Zehirlenmeye neden olan mantarlar, kültür mantarlarıyla beraber yetişen türler arasından olabilir. Zehirli ve sağlıklı mantarı birbirinden ayırt etmek neredeyse imkansız. Çünkü mantarın içinde biriken zehirli bileşenler, zehirlenmeyi meydana getirir. Mantar zehirlenmelerinin en çok yaşandığı dönem ilkbahar ve sonbahar mevsimidir. Havanın biraz daha ılık ve yağışlı olduğu dönemlerde, hemen hemen her yerde ufak mantarlar dikkatinizi çekebilir.

Her mantar farklı şekilde yan etki meydana getirmektedir. Koprin adı verilen zehir içeren mantarlar, alkol ile beraber tüketildiğinde alkol zehirlenmesine neden olmaktadır. Musimol içeren mantarlar ise doğrudan sinir sistemine etki yapıyor. Olası zehirlenmelere karşı tedbir alınmak istendiğinde, kültür mantarları dışında mantar tüketilmemelidir. Kültür mantarlarını da belirli yerlerden almak gereklidir.

Peki sağlıklı mantarlar nasıl zehirli hale geliyor? Aynı yerde yıllarca yetişen zehirsiz mantar, hava akımı ve rüzgarların etkisiyle zararlı maddelerle buluşuyor. Zehirli mantarın tohumları ile döllenerek tıpkı kültür mantarı görünümü ile zehirleyen mantar olarak doğada yer alıyor. Yağmurlu ve ılık bölgelerde mantar tüketimine çok dikkat edilmelidir. Ilık hava şartlarını seven mantarlar, zehirleriyle insan sağlığını tehdit eden bir unsur haline gelebiliyor.

Mantar tüketimini sevenler için ve zehirlenme ihtimalini önlemek için; mantarda seçici olmak gereklidir. Renkli mantarları asla tüketmemelisiniz. Özellikle de şapkasında renk olan mantarlardan uzak durmalısınız. Piknik yapılan kırlarda dikkatinizi çeken mantarlara aldanıp hayatınızı tehlikeye sokmayın. Market ve pazardan aldığınız mantarları ise, son tüketim tarihinden önce tüketmeye özen gösterin.

Mantar zehirlenmeleri ile ilgili basında ve sosyal medyada doğru bilinen yanlışlar yer almaktadır. Bu bilgilerle yola çıkan kişiler ise ne yazık ki zehirlenme vakalarını yaşamaktadırlar. Bu yanlışlardan en önemlisi, iyi pişen mantarın zehirleme ihtimalinin ortadan kalkacağıdır. Böyle bir durumun aslı yoktur. Mantarda bulunan zehir, hiçbir şekilde yok edilemez ve vücuda karıştığı anda büyük risk taşır.

Temiz toprakta ve çimende yetişen mantarın da zehirli olmadığına dair bilgiler yer almaktadır. Bu asılsız bilgiye de kulak asmamak gerekir. İnsanların bu konuda bilinçli olması, zehirlenme ihtimalini ortadan kaldırır ve sağlıklı günler getirir. Özellikle de çocuklara, mantarların zehirli olması hakkında bilgi verilmelidir.

Mantar Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Kişide mantar zehirlenmesi belirtisi hemen görülmeyebilir. Bu sebeple yayla ve kırlarda toplanılan mantarları yedikten sonra zehirlenmediğinizi düşünmeyin. Pek çok kişide 2 saat sonra etkisini gösterirken, bazı insanlarda ise 24 saat sonra belirti görülmektedir. Belirtiler görüldüğü anda acil servise gidilmesi gereklidir. Zehirlenme belirtileri şu şekildedir:

• Mantar tüketiminden sonra birden gelen şiddetli karın ağrısı,
• Mide sancıları ile beraber gelen kusma durumları,
• Kalp ritminde bozukluk ve çarpıntı,
• İshal ve baş dönmesi,
• Yüzde ve boyun bölgesinde kızarmalar,
• Ağızda metal tadı hissetme,
• Terleme ve üşüme hali,
• Yorgunluk ve fazla susama durumları mantar zehirlenmesi işaretleri arasında yer almaktadır.

Mantar Zehirlenmesi ve İlk Yardım

Mantar zehirlenmesine dair belirtiler görülen kişi, çok vakit kaybetmeden hastaneye götürülmelidir. Mantar tüketirken olası bir ihtimale karşı, yediğiniz mantar türünü unutmamalısınız. Doktora yenilen mantarla ilgili bilgi verilmelidir. Tüketilen mantardan varsa, bir örneği de hastaneye giderken götürülmelidir. Hastanın oksijen kaybetmemesi için de gerekli ferah ortam sağlanmalıdır. Başında kalabalık oluşması, oksijen miktarını azaltacak ve hastada akciğer sorunlarına da yol açacaktır. Bu bilgiler ile hastaya yardım edebilirsiniz.

Ne zaman ve nerede hangi pişirme yöntemi ile yenildiği de, doktora verilecek bilgiler arasında yer almalıdır. Bu soruların cevapları, zehirlenen kişinin hayatını kurtaracaktır. Aksi halde yılan sokması durumlarında görülen hayati risk, mantar zehirlenmesinde de görülecektir.

Mantar zehirlenmeleri başta olmak üzere çeşitli zehirlenmelerde aranacak bir numara, 112 Acil ile beraber 114 Ulusal Zehir Danışma Merkezi’dir. Bu numarayı aradığınızda zehirlenme durumunda ne yapmanız gerekiyor ise, danışma merkezi tarafından anlatılır. 112 Acil ambulansı gelene kadar gerekli ilk yardım bilgisi için zehirlenme durumlarında arayabilirsiniz.

Mantar Zehirlenmesi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Mantar zehirlenmesinde tedavi öncelikle gerekli tahlillerle başlar. Zehirlenen kişide çok fazla miktarda su kaybı meydana gelir. İlaç tedavisi ile beraber sıvı kaybını önlemek amacıyla da bir tedavi süreci devam eder. Hastanın sıvı dengesi sağlanır. Yapılacak testler arasında böbrek ve karaciğer testi de yer alır. İşlevleri kontrol edilerek, normal değerler bulunana kadar hasta gözlem altında tutulur.

Zehirlenme şiddetine göre hastanın midesi yıkanır ve serum uygulanır. Erken teşhis ve tedavi ile hastanın hayatı kurtulabilir. Bu sebeple, belirtiler görüldüğünde ilk gideceğiniz yer hastane olmalıdır. Genellikle mantar zehirlenmesi haberleri basında ölümle sonuçlandığına dair yer alır. Fakat bilinmesi gerekir ki, ölümle sonuçlanan zehirlenmelerde genelde kişide karaciğer yetmezliği rahatsızlığı da görülür. Doğru tedavi ile zehirlenme etkisi vücuttan sağlıklı şekilde atılır.

Zehirlenme sonunda hastada karaciğer ve böbrek işlevleri zayıflayacaktır. Bu mantar zehirlenmesi karaciğer nakli ihtiyacını doğuracaktır. Çünkü karaciğer nakli yapılmayan hastaların vücudunda fazlasıyla amonyak birikir. Amonyak birikmesi ise hastanın hayatını kaybetmesine sebep olacaktır.

Mantar Zehirlenmesine Yoğurt İyi Gelir Mi?

Halk arasında zehirlenen kişiye hemen yoğurt yedirilir veya süt içirilir. Evet yoğurt bazı zehirlenmelerde zehir etkisini azaltacaktır. Fakat zehirli bir mantarın içindeki zararlı toksinleri yok etmez. Zehirlenme anında hiçbir şekilde gıda takviyesi yapılmadan ve ilaç verilmeden hastaneye gidilmelidir. Hastanede doktor, hastanın tedavisi için gerekli işlemleri yapacaktır.

Zehirlenen hastayı doğal yolla kusturmanız da önemli bir faktördür. Bunun için biraz tuzlu su vermeniz yeterli olacaktır. Zehirlenmeden kaynaklı sıvı kaybı yaşanacağı için, hastanın bol su içmesi sağlanmalıdır. Eğer hasta kendisi kusuyorsa, başını yana çevirmelisiniz. Aksi takdirde mideden gelen sıvıları yutarsa, bu durum karaciğeri de etkileyecektir.

Türkiye’de Yenilebilen Mantar Türleri

Türkiye’ de yenilebilen mantarlar;

• Kuzu göbeği mantarı
• Tirmit
• Doru renkli mantar
• Çayır mantarı
• İstiridye mantarı
• Biftek mantarı
• Kuzu mantarı
• Çörek mantarı
• Çam kabara mantarı
• Karakız mantarı
• Kayın mantarı
• Domalan
• Kanlıca mantarı
• Bal mantarı
• Sığır dili
• Kar çanı
• Pullu mantarı
• İmparator mantarı
• Dede sakalı
• Kıvırcık mantar

 Kesinlikle tüketilmemesi gereken mantar türleri ise,

• Ağulu mantar
• Yalancı dede mantarı
• Al sinekçi mantarı
• Ölüm meleği

Mantarlar uygun şekilde toplandıktan sonra hemen pişirilmelidir. Pişmiş mantar diğer pişmiş yemekler gibi buzdolabında saklanabilir. Bunun dışında mantarı saklamak için kurutma, konserve yapma, tuza yatırma gibi saklama işlemleri de bulunmaktadır. Eğer mantarı dondurarak saklamak istiyorsanız mutlaka -16 derece ve altındaki sıcaklıklarda saklamanız gerekmektedir.