Mide yanması, asit reflünün bir belirtisi olup, genellikle yemek yedikten sonra mide asidi ve sindirim sıvılarının özofagusa (yemek borusu) geri akışıyla birlikte göğüste hissedilen yanma hissidir. Tüketilen yiyecekler yutulduğunda, yemek borusunun alt kısmında yer alan, alt yemek borusu sfinkteri gevşer ve yiyecek ya da sıvının mideye akmasına izin verir. Mide yanmasında bu mideye akan sıvı, yemek borusuna geri döner ve yanma hissine neden olur. Genellikle kendi kendine geçen bir rahatsızlık olarak bilinen mide yanması evde uygulanacak doğal yöntemler yardımıyla tedavi edilebilir. Ancak devam eden mide ekşimesi ve mide rahatsızlıkları durumunda altında yatabilecek olası bir sağlık sorununa karşı uzman doktora başvurulması gerekir.

Mide Yanması Nedir?

Mide ekşimesi olarak da adlandırılan mide yanması, kişinin tükettiği besinlerle doğrudan ilişkili olarak genellikle yemek yedikten sonra mide asidinin yemek borusuna geri akışı sonrası iltihaplanma ve hasar oluşturup göğüste meydana getirdiği ağrılı yanma hissi olarak ifade edilir.

Kişi yemek yedikten sonra özellikle uzanıp eğilme gibi hareketler sergilediği zaman oluşan reaksiyona bağlı olarak mide yanması gerçekleşir. Genellikle tehlikeli bir durum oluşturmayan mide ekşimesi ya da yanması evde uygulanacak doğal yöntemler sayesinde iyileşir ve mide normale döner. Devam eden ve bireyin günlük hayatını olumsuz etkileyen mide yanması vakalarının tedavisi için doktor kontrolünde teşhis ve tıbbi tedavi gerekebilir.

Mide Yanması Neden Olur?

Mide yanmasının en yaygın nedenleri, turunçgiller, domates, soğan, çikolata, kahve, peynir ve nane gibi asidik veya yağ oranı yüksek gıdaların tüketimi, büyük öğünler tüketerek mideyi zorlama, aşırı kilo, hamilelik, bazı ilaçlar, stres ve sigaradır. Ayrıca gastroözofageal reflü olarak bilinen, alt yemek borusu sfinkterinin olması gerektiği gibi çalışmaması da mide asidinin yemek borusuna dönmesine ve mide ekşimesine neden olur.

Mide yanmasının (ekşimesinin) nedenleri genel olarak şöyle özetlenebilir:

Gastroözofageal reflü

Mide asidinin yemek borusuna geri kaçması olarak tanımlanan gastroözofageal reflü hastalığı, mide yanmasının en yaygın karşılaşılan nedeni olarak görülür. Midede yanma, batma ve ağrı hissi oluşturan gastroözofageal reflü, mide yanmasının yanı sıra öksürük, yutkunurken zorlanma gibi birtakım semptomlar ortaya çıkarabilir.

Gastrit

Midedeki dokuların iltihaplanması durumu olan gastrit, mide yanmasına neden olarak bulantı, şişkinlik ve kusma gibi belirtiler ortaya çıkarır. Ciddiye alınmayıp tedavi edilmediği takdirde mide ülserine sebebiyet verebilir.

Belirli besinlere karşı hassasiyet

Glutenli gıdalar ve süt ürünlerine karşı hassasiyeti olan kişilerde mide yanması görülmekle birlikte kızarmış, yağlı ve baharatlı yiyecekler de kişide mide yanması meydana gelmesine neden olur.

Mide fıtığı

Tıbbi olarak hiatal herni olarak adlandırılan mide fıtığı, midenin üst kısmındaki yırtılma veya zayıflık nedeniyle mide üst bölgesinin diyaframdan yemek borusuna doğru ilerlemesidir. Bu durum yaşandığında mide yanması gerçekleşir.

Helikobakter pilori

Mide enfeksiyonu meydana getiren bir bakteri çeşidi olan helikobakter pilori; mide yanmasının nedenleri arasında yer alır ve bulantı, kusma, iştah kaybı gibi semptomlarla kendisini gösterir.

Obezite

Obezite hastalı olan kişilerde kronik olarak gastroözofageal reflü gelişebilir.

Sigara ve alkol tüketimi

Sigara ve alkol tüketimini azaltan kişilerde mide yanması belirtilerinin azaldığı yönünde çalışmalar ortaya konmuştur.

Bazı ilaçların kullanımı

Aspirin, sakinleştirici ve bazı tansiyon ilaçları da kişide mide yanması veya mide ekşimesi oluşturabilir.

Mide Yanması Risk Faktörleri Nelerdir?

Mide yanmasına sebebiyet veren faktörlerin başında beslenme alışkanlıkları gelmektedir. Aşağıda sıralanan ve bunları içeren yiyecek ve içecekler mide yanmasını riskini arttıracağı için tüketimi sınırlandırılmalı ya da sonlandırılmalıdır.

• Baharatlı gıda tüketimi
• Soğan
• Narenciyeler
• Domates ve domates ürünleri
• Yağlı ve kızarmış yiyecekler
• Alkol, gazlı içecekler, kahve veya diğer kafeinli içecekler

Mide Yanması Belirtileri Nelerdir?

Göğüste ağrılı bir şekilde meydana gelen midede yanma ve batma hissi ile kendini gösteren mide yanmasının belirtileri şunlardır:

• Ağızda oluşan acı ve asit tadı
• Uzanma ve eğilmeyle birlikte şikayetlerin artması
• Geğirme
• Mide bulantısı ve kusma
• Yutkunma zorluğu
• Mide şişkinliği
• İştah kaybı
• Hıçkırık
• Kuru öksürük

Mide Yanmasına Ne İyi Gelir?

Uygulandığında mide yanması şikayetlerini önleyen doğal yöntemler şunlardır:

• Karbonatlı su içerek asidin geri akışını engellemek
• Zencefil yemek veya zencefil çayı içmek
• Seyreltilmiş elma sirkesi tüketerek midedeki asit seviyesini azaltmak
• Meyan kökü takviyesi almak midede ki yanma ve ekşimeyi hafifletir
• Bol su ve zengin mineralli su içmek
• Şekersiz sakız çiğneyerek yemek borusundaki asidi temizlemek
• Muz yiyerek gastrointestinal spazmları durdurmak
• Çiğ patates suyu içmek
• Lifli gıdalar tüketerek sindirimi iyileştirmek
• Papatya ve nane çayı içerek mide yanmasını yatıştırmak
• Aloe vera suyu ile yanmaya neden olan mide asidini dengelemek

Karbonatlı su

Mide yanmasına neden olan mide asidini nötralize eden karbonatı kullanmak için, 1 çay kaşığı karbonatı 1 bardak suda eriterek yavaş yavaş içerek tüketebilirsiniz.

Zencefil veya zencefil çayı

Mide yanması sorununun önüne geçmeyi sağlayan antiinflamatuar özellikleri sayesinde zencefil özlü takviyeler veya özellikle zencefil çayı tüketmek, mide astarının iltihaplanmasını ve midedeki tahrişi azaltarak mide yanmasına iyi gelir. Diğer yandan içindeki fenolik bileşenler mideden gelen asidin yemek borusuna akmasına izin vererek mide kasılmalarını azaltır. Ancak 6 gramdan fazla zencefil kullanmamaya dikkat edilmelidir.

Elma sirkesi 

Mide yanmasını hafifletebilen mide alkaliliğini artıran asetik asitlere sahip olan elma sirkesi seyretilerek ya da yemek ve salatalarda kullanılabilir.  Çok fazla olmamak kaydıyla yemeklere veya salatalara eklenecek elma sirkesi midedeki asit seviyelerini azaltmaya yardım edecektir.. Başka bir alternatif olarak da 1 çay kaşığı elma sirkesinin, 1 bardak su ile karıştırılarak içilmesi de uygulanabilir başka bir yöntemdir.

Meyan kökü takviyesi alma

Mide yanmasında sıkça kullanılan antiasitlerden daha etkili olan meyan kökü anti-inflamatuar özelliklere sahiptir. Midedeki mukus üretimini artırıp, mide astarını yatıştıran meyan kökü, yine ayrıca mideye giden kan akışını artırarak mide yanması sorununu gidermeye yardım eder.

Sakız çiğneme

Yemek borusundan mide asidinin temizlenmesi ve seyreltilmesine yardımcı olan sakız çiğneme işlemi, tükürük üretimi ve yutmayı uyararak mide yanması tedavisi konusunda yararlanacağınız yöntemlerden biridir.

Bol su

Normal sular, asidik bir yemek sonrasında pH’ı dengelemeye yardımcı olarak asit reflü şikayetlerini azaltır. Hidrojen karbonat açısından zengin mineralli su da asit geri akışının sıklığını ve şiddetini hafifletmeye yardımcı olur. Mide yanması şikayeti olanlar mineralli suyu yemeklerin ardından içebilirler.

Lifli gıdalar

Esmer pirinç, yulaf ezmesi, tatlı patates, brokoli, bezelye, enginar ve tam tahıllı ekmek gibi tahıllı ve lifli gıdalar tüketmek mide asidinin emilmesine yardımcı olarak mide yanması şikayetlerinizi azaltacaktır.

Çiğ patates suyu

Mide yanması ve hazımsızlık gibi gastrointestinal semptomları geçirmeye yardımcı olan, antispazmodik ve antiasit özellikleri bulunan patates suyu dispeptik semptomları azaltabildiğinden, dispepsiye bağlı oluşabilecek mide yanması ve ekşimesi şikayetlerini azaltabilir.

Papatya ve nane çayı

Papatya ve nane çayları, sindirim sistemi üzerinde yatıştırıcı bir etki yaratırlar. Mide kaslarının gevşemesine, safra akışını iyileştirmeye, yiyeceklerin sindirilmesine ve mideden daha hızlı geçmesine yardımcı olarak midede ki yanmayı önleyebilirler.

Aloe vera suyu

Mide ekşimesi veya asit hazımsızlığı olasılığını azaltan aloe vera, yararlı bakteriler içeren probiyotikleri ve daha fazlasını dengelemek ve desteklemek için mide asidi ile dengeyi sağlar. Reflü semptomlarını azaltır.

Yoğurt

Çok soğuk olmamak kaydıyla yoğurt tüketimi mide ekşimesini yatıştırır ve bağırsakta sağlıklı bir bakteri dengesini destekler.

Kaygan karaağaç çayı

Kaygan karaağaç bitkisi, mideyi kaplayan mukoza tabakasını kalınlaştırarak aside karşı daha güçlü bir bariyer oluştur. Bu durum da mide yanması rahatsızlığını iyileştirici özellik sağlar.

Mide Yanması Sorunu Yaşayanlar Nasıl Beslenmeli?

Tüketilen gıdaların içerisinde yer alan doğal asitler mide yanmasına neden olur. Mide ekşimesini azaltmak için düşük asitli yiyecekler ile beslenmeye başlayarak yemek sonrası ortaya çıkan mide yanması sorunu kontrol altına alınabilir. Mide yanması sorunu yaşayan kişiler genel olarak tükettikleri gıdaların pH değerlerini dikkate almaya çalışabilirler. pH değeri ne kadar düşük olursa o yiyecek veya içecekteki asit oranı o kadar yüksek olacaktır. Dolayısı ile pH değeri 5 ve üzeri olan gıdalar için mide yanmasına neden olma riskini azalttığı söylenebilir.

• Kavun ve muz
• Yulaf ezmesi
• Tam buğday ve tahıllı ekmekler
• Pirinç
• Brokoli, kuşkonmaz, yeşil fasulye ve kereviz gibi yeşil sebzeler
• Tavuk ve hindi eti
• Patates
• Balık eti
• Yumurtanın beyazı mide yanmasına neden olma olasılığı az gıdalardır.

Mide Yanması Nasıl Önlenir?

• Yatmadan kısa süre önce yemek yememeye dikkat edin (en az 2-3 saat önce)
• Sigara ve alkol tüketimini sınırlayın ya da bırakın
• Baharatlı yiyecekler, domates, nane, limon, çikolata gibi tetikleyici gıdalardan kaçının
• Dengeli ve sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturun
• Dar kıyafetler giymekten kaçının
• Kilo kontrolü sağlayın
• Yemek yedikten uzanmaktan ve eğilmekten kaçının
• Yüksek bir yastıkta yatmaya çalışın
• Sol tarafınıza yatarak uyumaya özen gösterin
• Yaşam tarzınızı değiştirerek fiziksel egzersizi artırın
• Tıbbi yardım almaktan çekinmeyin

Mide Yanması Nasıl Teşhis Edilir?

İlk olarak, mide yanması şikayeti için doktora gelen hastanın fiziksel muayenesi gerçekleştirilir. Doktorunuz semptomlarınıza ve muayenenize dayanarak gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) tanısı koyabilir ve tedaviye başlayabilir.

Doktorunuzun teşhis için uygulayabileceği testler ise şunlardır:

Endoskopi: Endoskopi testinde, yemek borusu ve midenin iç yüzeyine bakmak için esnek bir tüpün ucunda bulunan bir fiberoptik kameradan faydalanılır Gerekirse endoskopi sırasında doku örneği (biyopsi) yapılabilir. Bu örnekler, problemlerin kontrol edilmesi için laboratuvarda analiz edilir.

pH-meri: Bu testle yemek borusundaki mide asidi kontrol edilir.

Motilite testi: Bu test yemek borusu hareketlerinin değerlendirilmesini sağlar. Yemek borusundan aşağıya ve mideye ince, esnek bir tüp (kateter) yerleştirilerek test yapılır.

Mide Yanması Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi seçenekleri mide yanmasına yol açan nedenlere göre farklılık gösterir. Nitekim doktorunuz teşhisinize bağlı olarak, semptomlarınızı azaltmaya veya ortadan kaldırmaya yardımcı olabilecek tedavi seçeneklerini sunacaktır.

Doktorunuz midenizde asit üretimini baskılayan bir ilaç yazabilir. Antasitler, o anda midede bulunan sıvıların asitliğini hızla nötralize eder ve mide ekşimesini giderebilir, etkileri kısa sürelidir. Aljinat veya aljinat-antiasit kombinasyonu da hafif/orta şiddette yanma yakınmalarını yönetmek için kullanılabilir.

‘H2 blokerleri’ olarak da adlandırılan ilaçlar da midede üretilen asit miktarını azaltır. Mide ekşimesini antasitler kadar çabuk gidermez ancak daha uzun süreli etkiye sahiptir. İhtiyaç duyulduğunda tablet olarak alınır. Proton pompa inhibitörleri, rahatsız edici mide ekşimesi olan kişilerin çoğunda çok etkilidir, hatta altın standart tedavidir. Proton pompa inhibitörleri mide tarafından asit üretimini engelleyen ilaçlardır. Proton pompası inhibitörü ile uygun süre tedaviden sonra, doktorunuz mide ekşimenizi kontrol etmeye yardımcı olmak için bu ilaçları ihtiyaç durumunda almanızı önerebilir.

Bazı ilaçlar reçetesiz bulunabilirler. Ancak bu ilaçlar istenmeyen yan etkilere neden olabilir. Doktora danışılmadan ilaç kullanımı önerilmemektedir. Mide ile yemek borusu arasındaki bağlantıyı ‘sıkılaştırmayı’ ve yemek borusuna giren asit miktarını azaltmayı amaçlayan ameliyatlar da uygun hastalarda gerçekleştirilebilir. Bu tür ameliyatlar genellikle her gün bir proton pompası inhibitörü ile yakınması düzelen, ama ilaca ara verir vermez yakınmaları hızla geri gelen kişiler veya uzun süreli ilaç almak istemeyen bireyler için uygulanmaktadır.

Mide Yanmasında Hangi Durumda Doktora Gidilmeli?

Bazı mide yanması belirtileri farklı sağlık sorunlarının belirtileri ile karıştırılabilmektedir. Göğüs ve midede hissedilen ağrı kalp krizi kaynaklı olabileceği için bir doktora görünmek yararlı olacaktır. Bunlarla birlikte:

• Mide yanmasının haftada 2-3 veya daha fazla kez yaşanmaya başlaması
• Yutma güçlüğünün artması
• Mide bulantısı ve kusmanın sıklaşması
• Kilo kaybı yaşanması durumunda uzman doktor görüşü almak gerekebilir.

Mide Yanmasına Ne İyi Gelir Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Su içmek mide yanmasına iyi gelir mi?

İçme suları asidik bir yemek sonrasında pH’ı dengelemeye yardımcı olarak asit reflü şikayetlerini azaltır.

Mide yanması tedavisi için ne kullanılır?

Yüksek asit salgısı ile ortaya çıkan mide yanmalarında reçetesiz satılan antiasitler mide asidini nötralize etmeye yardımcı olur. Yine de doktor onayı olmaksızın kullanılmamalıdır.