Zeytinyağı, zengin aroması, lezzeti, sağlık yararları bakımından bilinen ve binlerce yıldır sofralarda yer bulan bitkisel bir yağdır. Zeytinyağı, Akdeniz diyetinin önemli bir bileşenidir ve sağlığa birçok faydası olan besin değeri yüksek bir yağdır. Zeytinyağının yemek kültüründeki önemli yeri dışında, kalp hastalığı riskini azaltması, antioksidan özellikler sağlaması, iltihaplanmalara iyi gelmesi, beyin ve damar sağlığına katkı sağlaması, kansere karşı koruyucu etki göstermesi gibi sağlık yararları da sayılabilir. Zeytinyağı ayrıca, saç ve cilt bakımında da besleyici, nemlendirici olarak kullanılır.

Zeytinyağı Nedir?

Zeytinyağı, zeytin meyvesinin (olea europaea) sıkılması veya preslenmesiyle elde edilen bitkisel yağdır. Zeytinyağı, Akdeniz bölgesinde yaygın olarak kullanılan ve mutfaklarda sıkça tercih edilen bir yağ türüdür. Zeytin ağacının meyveleri olan zeytinler, olgunlaştıktan sonra toplanır ve sıkma işlemine tabi tutulur. Bu işlem sonucunda elde edilen su ve yağ karışımı, bir ayrıştırma sürecinden geçirilerek zeytinyağı elde edilir. Zeytinyağı, besin değeri yüksek bir yağdır ve birçok sağlık faydası sunar. Genellikle soğuk sıkım veya sızma zeytinyağı olarak adlandırılan en kaliteli türü tercih edilir. Bu yöntemlerle üretilen zeytinyağı, daha az işlem görmüş ve daha yoğun aroma ve besin içeriğine sahiptir.

Zeytinyağı Çeşitleri Nelerdir?

Zeytinyağı, sağlık açısından oldukça faydalı ve önemli bir besindir. Sindirim sistemini düzenler, kanser riskini azaltır, vücuttaki iltihaplanmayı giderir, saçı nemlendirir. Zeytinyağı çeşitlerinden her birinin farklı dumanlama noktaları bulunur. Bu dumanlama noktası zeytinyağının kullanım alanını belirler. Yemeklerde ya da sos olarak kullanımı da buna göre belirlenir.  Tat, koku, renk, asit oranı ve elde edilme yöntemlerine göre zeytinyağı çeşitleri de farklılık gösterir. Zeytinyağı elde edilme ve üretilme şekline göre çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:

• Natürel Sızma Zeytinyağı
• Sızma Zeytinyağı
• Saf Zeytinyağı
• Rafine Zeytinyağı
• Zeytin Ezmesi Yağı

Natürel Sızma Zeytinyağı

Natürel sızma zeytinyağı, zeytinyağının en iyi türleri arasında yer alır. Yüksek ısıya maruz kalarak elde edilen bu zeytinyağı türü soğuk sıkım yöntemiyle elde edilir. Aynı zamanda düşük asit içeriğine sahiptir. Bu türde doğal lezzetin ve aromanın olduğu bilinmektedir. Sağlık açısından sıkça tercih edilir ve kullanılır. Natürel sızma zeytinyağı başka bir bileşenle karıştırmadan rahatlıkla tüketilmektedir.

Sızma Zeytinyağı

Sızma zeytinyağı, rafine edilerek soğuk sıkım yöntemiyle elde edilir. Daha doğal tat ve aromalara sahip olan sızma zeytinyağı, yüzde 1 ila 4 arasında hafif yüksek asit içeriğine sahiptir. Aynı zamanda bu zeytinyağı türü sıcaklığa da dayanıklı olmaktadır. Diğer türlerle karşılaştırıldığında yumuşak bir tadı bulunur.

Rafine Zeytinyağı

Siyah ve olgun zeytinlerden elde edilen rafine zeytinyağı, kolon kanserini önlemeye yardımcı olur. Diğer zeytinyağı türleriyle aynı kaloriyi içerir. Yine de düşük kaliteli olarak kabul edilir.

Saf Zeytinyağı

Sızma ve rafine zeytinyağının harmanlamasından ortaya çıkan saf zeytinyağı, karıştırma yönteminin sonucunda kalitesi beklendiği kadar iyi olmadığında kullanılmaktadır. Kalitesini artırmak için de daha kalitesi bir yağ çeşidi ile karıştırılır. Kaliteli olarak eklenen yağ, yüksek miktarda E vitamini sağlar ve iyi bir lezzet verir.

Zeytin ezmesi yağı

Düşük kaliteli bir zeytinyağı çeşididir. Zeytinin sıkıştırılmasından sonra kalan tortudan elde edilir. Zeytinler sıkıştırılıp preslendikten sonra geriye yağ ve su içeren birikintiler bırakılır. Birikintilerle beraber kaliteyi artırmak için saf yağ karıştırılır ki bu yüzden piyasada bulunan en ucuz zeytinyağı çeşitleri arasında yer alır.

Zeytinyağı Nasıl Elde Edilir?

Zeytinyağı, zeytin meyvelerinin işlenmesi ve preslenmesi yoluyla elde edilir. Genel olarak zeytinyağının üretim aşamaları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Zeytin hasadı
• Temizleme
• Öğütme
• Sıkma
• Ayrıştırma
• Filtrasyon
• Saklama

Belirtilen aşamalar, genel olarak zeytinyağı üretimi için kullanılan süreçtir. Zeytinyağı üretiminde, farklı bölgelerde ve üreticiler arasında bazı değişiklikler olsa da, temel prensipler benzerdir.

Zeytinyağı Besin Değeri

Zeytin yağı az miktarda doymuş yağ içerdiğinden kalp sağlığına uygun bir besindir. Zeytinyağı tüketmek, besinlerden A, D, E ve K gibi yağda çözünen vitaminleri vücuda işlemesini sağlar. Bir yemek kaşığı zeytinyağında şu besin değerleri yer alır:

• Kalori: 120
• Protein: 0 gr
• Yağ: 14 gr
• Doymuş yağ: 2 gr
• Tekli doymamış yağ asitleri: 10 gr
• Çoklu doymamış yağ: 1,5 gr
• karbonhidratlar: 0 gr
• Lif: 0 gr
• Şekerler: 0 gr

Zeytinyağının Faydaları Nelerdir?

Hastalıklara karşı koruma sağlayan zeytinyağı, güçlü polifenol bileşiklere sahiptir. Bunun yanında kalp hastalıklarına karşı korur, kanser riskini azaltır. Zeytinyağının faydaları şu şekilde sıralanabilir:

Polifenoller Açısından Zengindir

Sızma zeytinyağı, antioksidan özelliklere sahip olan polifenoller açısından oldukça zengin bir besindir. Polifenoller, kanser, diyabet, kalp hastalığı ve bunamaya karşı etkilidir. Zeytinyağı, antioksidan ve antienflamatuar olan iki polifenol içerir.

Kalp Sağlığını Destekler

Zeytinyağı, içerdiği bileşenler sayesinde kalp hastalıklarına karşı korur. Özellikle Akdeniz tarzı bir beslenme şekli olan kişilerde kalp hastalıkları geliştirme riski düşüktür. Zeytinyağındaki bileşikler, kan basıncını düşürerek, damarların sertleşmesini önler.

Felç Riskine Karşı Korur

İnme, kalp hastalıklarından sonra en önemli problem olarak görülür. Zeytinyağında bulunan polifenoller kanda yer alan kolesterol seviyesini düşürür. Böylelikle beyne kan sağlayan damarlarda kolesterol birikmesi engellenir. Bu durum felç riskinin büyük ölçüde azalmasını sağlar.

Kilo Kaybına Yardımcı Olur

Zeytinyağı, tekli doymamış yağ asitleri bakımından oldukça zengindir. Tekli doymamış yağ asitleri kalp sağlığı açısından oldukça faydalıdır. Aynı zamanda kan şekeri seviyelerinin korunmasında da etkilidir. Bunların yanından zeytinyağı tokluk hissi vererek daha az yemek tüketimi sağlar. Kalori azalmasını sağlayarak kilo kaybına yol açar.

Zeytinyağının Sağlık Yararları Nelerdir?

İnsanlar zeytinyağını, yüzyıllardır sağlıklı yaşamın bir parçası olarak kullanmıştır. Zeytinyağı, birçok besin maddesi ve antioksidan içeriğiyle dolu olan ve sağlığa olumlu etkileriyle ünlü bitkisel bir yağdır. Zeytinyağının öne çıkan sağlık yararlarından bazıları şunlardır:

KALP SAĞLIĞI

Zeytinyağı, doymuş yağlar yerine kullanıldığında kalp sağlığını destekleyebilir. Yüksek miktarda tekli doymamış yağ içerir ve bu yağ türü, kolesterol düzeylerini kontrol etmeye yardımcı olabilir ve kalp hastalığı riskini azaltabilir. Zeytinyağındaki polifenolik bileşikler, kötü kolesterolü (LDL) düşürebilir ve damar sağlığını iyileştirmeye fayda sağlayabilir.

ANTİOKSİDAN ÖZELLİKLER

Zeytinyağı, antioksidan özelliklere sahip fenolik bileşikler içerir. Bu bileşikler, serbest radikallerle savaşarak hücre hasarını azaltabilir ve oksidatif stresi önleyebilir. Bu da, yaşlanma sürecini yavaşlatabilir ve bazı hastalıkların gelişimini engelleyebilir.

İLTİHAP ÖNLEYİCİ ETKİLER

Zeytinyağı, vücuttaki iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabilir. İçerdiği oleokantal adlı bir bileşik, iltihaplanmayı azaltıcı etkisiyle bilinir. Kronik inflamatuar hastalıkların riskini azaltabilir ve iltihaplı durumları hafifletebilir.

SİNDİRİM SAĞLIĞI

Zeytinyağı, sindirim sistemini destekleyebilir. Sindirim enzimlerinin üretimini artırabilir, bağırsak hareketliliğini düzenleyebilir ve kabızlık riskini azaltabilir. Aynı zamanda safra salgısını uyarabilir ve sindirimi kolaylaştırabilir.

KANSER RİSKİNİ AZALTMA

Zeytinyağının yoğun kullanıldığı bir beslenme programı uygulamak bazı kanser türlerinin önüne geçebilir. Antioksidan özellikleri sayesinde kanser hücrelerinin büyümesini engelleyebilir ve yayılmasını önleyebilir. Yapılan bilimsel bir çalışma, zeytinyağındaki antioksidanların özellikle meme ve sindirim sisteminde meydana gelen kanser türleri için koruyucu etki gösterdiğini ortaya koymuştur.

BEYİN SAĞLIĞI

Zeytinyağı, beyin sağlığını destekleyebilir. İçerdiği polifenolik bileşikler, beyindeki oksidatif stresi azaltabilir ve bilişsel işlevleri koruyabilir. Zeytinyağı tüketimi, hafıza, odaklanma ve düşünme becerilerini iyileştirebilir.

Zeytinyağının Cilde Faydaları Nelerdir?

Zeytinyağı, cilt sağlığı için birçok fayda sunan doğal bir üründür. İşte zeytinyağının cilde olan faydalarından bazıları:

• Nemlendirici etki: Zeytinyağı, cildi derinlemesine nemlendirip kuruluğu giderebilir. Doğal yağ asitleri ve E vitamini içeriği sayesinde cildin nem bariyerini güçlendirir ve su kaybını önleyebilir. Bu da cildin yumuşak, pürüzsüz ve nemli kalmasını yardımcı olabilir. Zeytinyağı içinde E vitamini dışında, A, D, K vitamini gibi cilt sağlığı için gerekli olan diğer vitaminler de bulunur.
• Antioksidan koruma: Zeytinyağı, güçlü antioksidanlar içerir. Bu antioksidanlar, serbest radikallerin neden olduğu oksidatif stresi azaltarak cildin yaşlanma sürecini yavaşlatır. Antioksidan özelliği olan diğer besin maddelerine kıyasla, zeytinyağında bulunan skualen adı verilen bileşikler, yüksek bir antioksidan özellik katar.
• Anti-aging etki: Zeytinyağı, ciltteki ince çizgileri ve kırışıklıkları azaltabilir, yaşlanma belirtilerini önleyebilir ve cildin genç ve canlı görünmesini sağlayabilir.
• Anti-inflamatuar etki: Zeytinyağı, ciltteki iltihaplanmayı azaltabilir. Oleik asit adlı bileşen, zeytinyağının anti-inflamatuar özelliklerinden sorumludur. Zeytinyağı, bu özelliği sayesinde sivilce, egzama, dermatit gibi cilt problemlerinin tedavisine yardımcı olabilir.
• Yara iyileşmesi: Zeytinyağı, ciltteki yara iyileşmesini destekleyebilir. Antioksidan ve anti-inflamatuar özellikleri sayesinde zeytinyağı, yara bölgesindeki iltihabı azaltabilir, enfeksiyon riskini önleyebilir ve cildin hızlı bir şekilde iyileşmesini sağlayabilir. Zeytinyağı aynı zamanda, yara izlerinin görünümünü azaltabilir ve cilt dokusunu yenileyebilir.
• Akne karşıtı: Zeytinyağı ile yapılmış sabunlar, akneye neden olan bakterileri öldürerek cildi akneden arındırabilir veya bu duruma karşı koruyabilir. Zeytinyağ bazlı sabunlar, nemlendirici etki sağladığından cildi kurutmaz.
• Güneş hasarını azaltma: Zeytinyağı, güneşin neden olduğu cilt hasarını azaltabilir. Yüksek miktarda E vitamini içeriği, cildin güneş yanıklarına karşı daha dirençli olmasına yardımcı olur. Zeytinyağı, cildi, kansere neden olan zararlı güneş ışınlarına karşı korumaya da fayda sağlayabilir.

Zeytinyağı Saça Faydaları Nelerdir?

Zeytinyağı, saç bakımının vazgeçilmez bir parçasıdır ve saçları, nemlendirmek, beslemek için kullanılır. Zeytinyağını saça uygulamak için, zeytinyağı saça hafifçe masaj yaparak sürülür ve saçlar bir havluyla sararak yaklaşık 30 dakika bekletilir. Daha sonra saçlar, uygun bir şampuanla yıkanıp durulanır. Bu işlem, haftada birkaç kez tekrarlanabilir. Zeytinyağının saça faydalarından bazı öne çıkan maddeler ise şöyledir:

• Saç hasarı ve kırılmalarını karşı koruma sağlaması
• Saçı nemlendirmesi ve yumuşatması
• Saç uzamasını desteklemesi
• Saça parlaklık kazandırması
• Saç tellerini güçlendirmesi
• Saç ucu kırıklarını onarması
• Saç kepeklenmesini azaltması

Her bireyin saç yapısı farklı olduğu için, zeytinyağının saça uygulanmasıyla ilgili sonuçlar kişiden kişiye değişebilir. Örneğin, zeytinyağının kuru, yıpranmış, kabaran saçlara sağladığı etki ile zayıf, yağlı, ince telli saçlara sağladığı etki aynı olmayabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Zeytinyağının faydaları hakkında merak edilen sorulardan bazıları şunlardır:

ZEYTİNYAĞININ CİLDE ZARARI VAR MIDIR?

Zeytinyağı, cilt bakımında yaygın olarak kullanılan doğal bir ürün olsa da, yağlı ve hassas ciltlerde dikkatli kullanılmalıdır. Çok yoğun kullanılan veya katkı maddeli zeytinyağlı ürünler, gözenekleri tıkayabilir ya da alerjik reaksiyona sebep olabilir.

ZEYTİNYAĞI HANGİ ŞARTLARDA BOZULUR?

Zeytinyağı, aşırı sıcak ortamda veya uzun süre havayla temas ederse bozulabilir. Bu duruma ek olarak, üretim aşamasında olgunlaşmamış veya çürük zeytinlerden yapılan zeytinyağı da daha hızlı bozulabilir.

ZEYTİNYAĞI İÇİLİR Mİ?

Zeytinyağı, yoğun bir tat ve yağlı bir dokuya sahip olduğundan, içmek için çok fazla tercih edilmez. Yine de zeytinyağı içmek istenirse ölçülü bir şekilde tüketmeye dikkat edilmesi gerekir. Zeytinyağı içmenin faydaları ise diğer tüketim seçenekleri gibi benzer özellikler taşır.

ZEYTİNYAĞI KİLO VERMEYE YARDIMCI OLUR MU?

Zeytinyağı, doymamış yağ asitleri açısından zengin bir kaynaktır. Bu yağ asitleri, vücutta tokluk hissi sağlamaya ve iştahı kontrol etmeye yardımcı olabilir. Zeytinyağındaki tekli doymamış yağ asitleri, metabolizmanızı artırabilir ve yağ yakımını teşvik edebilir. Düzenli zeytinyağı tüketimi, kilo verme sürecini kolaylaştırabilir.

Zeytinyağı, sağlıklı yaşam tarzının önemli bir parçasıdır. Siz de, zeytinyağını düzenli ve dengeli biçimde diyet programınıza eklemek için bir sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz. Medical Park Hastanelerinde beslenme ve diyet danışmanlığı hizmeti verilmektedir.

Zeytinyağı Nasıl Saklanır?

Zeytinyağının uzun ömürlü olması için saklama koşulları önemlidir. Saklama koşulları aşağıdaki gibi açıklanabilir:

• Zeytinyağını saklamak için serin ve karanlık bir yer seçmek önemlidir
• Zeytinyağını ısı, hava ve ışıktan uzak olduğundan emin olun
• Koyu renkli veya ışık geçirmeyen bir cam şişede ya da paslanmaz çelik bir kapta saklayın
• Zeytinyağı şişesinin kapağının sıkıca kapatıldığından emin olun.